فراموشی روز جهانی بلوچ در ایران

۱۲  اسفند روز جهانی فرهنگ بلوچ است که در کشورهای مختلف جهان مانند پاکستان، افغانستان، کشورهای عربی، آفریقایی و اروپایی به جز ایران جشن گرفته می شود و هر ساله در همه کشورهای جهان، بلوچ آن را بدون ذکر هیچ گونه اشاره ای در رسانه های ایرانی جشن می گرفت،‌ بلوچ یکی از ملیت هایی است که بین پاکستان، ایران و افغانستان در منطقه بلوچستان زندگی می کند و اقلیت های آنها در هند و خلیج فارس در امارات متحده عربی، عمان و کویت وجود دارد ، مردم بلوچ ۳٫۶٪ از جمعیت پاکستان و ۲٪ از جمعیت ایران را تشکیل می دهند و به زبان بلوچی صحبت می کنند که شاخه ای از زبان‌های ایرانی است

سرزمین مردم بلوچ، معروف به بلوچستان است که میان کشورهای پاکستان، ایران، و افغانستان تقسیم شده‌است. بیشتر مردم بلوچ در ایالت بلوچستان پاکستان،استان سیستان و بلوچستان ایران، و استان‌های قندهار و نیمروز افغانستان زندگی می‌کنند. گروهی از بلوچان ایران نیز در کرمان، خراسان، هرمزگان، لارستان، وسیستان زندگی می‌کنند. همچنین بلوچها در کشورهای عربی (به ویژه عمان و امارات) و جنوب غربی پنجاب سکونت دارند. بعضی مهاجران بلوچ در جستجوی کار و کسب معاش، به گرگان و حتی ترکمنستان و زنگبار هم رفته‌اند و در آن نواحی ساکن شده‌اند.

مردم بلوچ به زبان بلوچی سخن می‌گویند که یکی از زبان‌های ایرانی شاخه شمال‌غربی است. بلوچ ها غالباً از جمعیت‌های قبیله‌ای تشکیل شده‌است. دین بیشتر مردمان بلوچ اسلام، و مذهب اکثریت آنان نیز اهل سنت است اما اقلیتی از اهل تشیع و نیز مشاهده شده است.

در فرهنگ‌های لغت یکی از معانی «بلوچ» را «تاج خروس» نوشته‌اند.بلوچ به معنای «تاج» و «کلاله» نیز آمده و فردوسی «خوچ را به این معنا و به کلاله پوشش بخش « بَر» (دشت و صحرا) و «لوچ» (برهنه) و « بَرلُچ » را صورت دیگر بلوچ به معنای «مردم منسوب به کوه‌ و دشت و بیابان و لخت و برهنه» دانسته‌اند است.

بلوچستان ایران از قدیم‌الایام به دو بخش «سرحد» و «مکُران» خوانده می‌شده است. سرحدات شامل جنوب سیستان تا شمال ایرانشهر کنونی و شهرهایی چون زاهدان و خاش بوده. مکُران نیز با مرکزیت « بمپور» تا دریای عمان گسترده بوده است.مکُران به معنای سرزمین درختان خرما یا همان نخلستان است که با توجه به اینکه در منطقه ایرانشهر، سرباز، نیکشهر، سراوان و چابهار نخل بسیار است و انواعی از خرما در این منطقه به دست می آید

لباس بلوچی، لباسی است که در یک منطقه بزرگ جغرافیایی از قدیم مورد استفاده مردم بوده است. مناطقی چون ناحیه سیستان و بلوچستان ایران، بخش‌هایی از خراسان (به خصوص جنوب آن)،‌بخش‌هایی از استان کرمان و هرمزگان، کشورهایی چون پاکستان، هندوستان، افغانستان از جمله نواحی‌ای هستند که مردمان ملبس به این لباس را در آن‌ها مشاهده می‌کنیم. بلوچها یکی از معدود اقوامی هستند که در محافل رسمی نیز با لباس محلی ظاهر می‌شوند

لباس مردان بلوچ شامل موارد زیر است

پاگ: عمامه ای گرد که بر سر می‌بندند

مس:دستمال سر که شبیه عمامه می‌بندند

کلاه سوپی‌:عرقچین است و در مسجد و عبادت برسر می گذارند

جامگ‌:‌پیراهن مردانه‌ای است گشاد و جادار

لنگ‌:‌پارچه‌ای است که به دور گردن می آویزند

پاجامگ‌:‌شلوار گشاد و چین دار بلوچی است

سرین بند‌:‌کمربندی است پارچه ای برای شلوار

شال:‌کت پشمی که زمستان می پوشند

دوبنده:پاافزاری است از جنس پوست گاو

زنان بلوچ اما لباس‌هایی با تنوع رنگی بالا می‌پوشند که حکایت از حس هنر‌دوستی و زیبایی‌شناسی این قوم دارد. آن‌ها همراه با «جامگ» و «پاجامگ» مردانه که به تناسب ظرافت و سلیقه زنان تغییراتی داشته‌اند، تکو (چارقد) و سریگ (روسری) که بزرگتر از چارقد هست به سر می‌کنند. کفش و جوراب زنان نیز همان نام‌ها را دارد. زنان اهل زیورآلات نیز هستند:‌‌گوشواره، پولک، پولوه، کیگ، سینه ریز، کید، سربند و مِزبری؛ زیور آلاتی است که می‌توانید به همراه زنان بلوچ مشاهده کنید.

شاید از دید یک فرد غیر بلوچ و یا افرادی که آشنایی با این لباس ندارند، همه این لباس‌ها یک شکل و یکسان دیده شوند. اما در واقعیت این‌گونه نیست و فرم و ساختار لباس و شلوار نشان دهنده خیلی چیزهاست. به عنوان نمونه نوع پوشش و نوع دوخت اهالی شهرهای مختلف بلوچستان به گونه‌ای است که با دیدن لباس و شلوار، می‌توان پی برد که آن فرد متعلق به کدام شهر، منطقه یا طایفه بلوچ است.

مهم ترین صنعت دستی منطقه بلوچستان رودوزی و بافتنی است. سوزن دوزی یکی از مهم ترین انواع رودوزی است و این صنعت دستی در تمام منطقه بلوچستان به جز چابهار که در آن ماهی گیری رواج دارد دیده می‌شود. سوزن دوزی به بلوچ دوزی هم معروف است و سند هویت و موجودیت زن بلوچ است.

سفال‌گری و سرامیک‌سازی دیگر شاخه صنعت دستی منطقه است که مهمترین سازندگان آن در محدوده شهرستان سراوان به ویژه در روستای “گلپورگان” مشغول به کارند. ساخت این سفال ها بسیار ساده و سنتی انجام می شود و یکی از دلایل خرید این صنعت دستی توسط خارجی ها شیوه تولید به شدت سنتی آن است.