انقلاب ضد فرهنگ ۱۹۶۰، تولد دوباره‌ی مد

به گزارش لباس پارسی: جنبش‌هایی که خود به قالبی برای شکل‌گیری شاخه‌های مهمی از زندگی روزمره مثل گویش، خورد و خوراک، تفریحات و پوشش تبدیل می‌شوند. انقلاب ضدفرهنگ ۱۹۶۰ و هنرهای متاثر از آن نیز منجر به شکل گیری جریانی خلاق در برابر فرهنگ رایج شدند که تاثیرات آن تا امروز نیز قابل مشاهده است. در این مطلب به بررسی این انقلاب فرهنگی مهم و شاخصه‌های آن در پوشش می‌پردازیم.

پادفرهنگ ۱۹۶۰، تولدی مجدد

انقلاب پادفرهنگ یا ضدفرهنگ ۱۹۶۰، از اواخر ۱۹۵۰ با جنبش حقوق مدنی آمریکایی‌های آفریقایی تبار شروع به شکل‌گیری کرد. این جریان که ابتدا در انگلستان آغاز شده بود، با دو برابر شدن نیروهای نظامی آمریکا در ویتنام، جان بیشتری یافت و گروه‌های زیادی را درگیر خود کرد. جریانی که با هدف تخریب و بازنگری فرهنگ جاری جامعه آغاز شد و با جرقه‌ای آگاهی ساز، خود آغازگر انقلاب‌های بزرگ دیگر شد. پافشاری بر حقوق برابر زنان، هویت بخشی و مبارزه با فتارهایی ضد جامعه سیاه پوستان، استفاده بیش از حد مواد روانگردان، برگزاری تابستان عشق و انقلاب آزادسازی جنسی بخشی از تاثیرات این انقلاب ضدفرهنگی هستند. اما شاید یکی از مهمترین جنبش‌های متاثر از این انقلاب، جنبش هیپی‌ها و بوهمیان بود که تاثیرات بسیاری بر خرده فرهنگ‌های اجتماعی گذاشت. جنبشی که اولین

نشانه‌هایش در شکل آرایش ظاهری، موها، لباس‌ها و درواقع فشن قابل مشاهده بود.

این جریان با هدف گسترش صلح و پذیرش همه‌ی عقاید و هویت بخشی به توده‌‎های سرکوب شده شکل گرفت. رویکرد جنبش هیپی‌ها و بوهمیان نیز آزادی و رهایی از قید و بندهای جامعه‌ی رو به مدرن بود. در واقع جریان پوششی این جنبش تقابلی است با کت شلوارهای شق و رق و پیراهن‌های پر چین و آستر دهه پنجاه. علاوه بر اینکه با توجه در قالب کلی لباس‌های این جریان می‌توان به متاثر بودن از تمام فرهنگ‌های سنتی اشاره کرد، باید این نکته را نیز در نظر گرفت که جریان بوهمی در برابر رویکرد محتاطانه سنتی نیز ایستادگی می‌کند.

تاثیر این جریان بر فشن دهه شصت نیز خود ماجرایی جداست. گسترش کت‌های چرم، لباس‌هایی با نقوش سنتی آفریقایی و شرقی، پیراهن‌های آزاد، کت‌های بدون بلوز، شلوارک‌های خیلی کوتاه، پالت‌های رنگی آبرنگی و پاستیلی و گیسوان بلند بخشی از فشن انقلاب ضدفرهنگ ۱۹۶۰ به حساب می‌آید.

با گسترش فشن ۱۹۶۰ و کم کم متاثر شدن شاخه های هنری متفاوت، سینما نیز دست به تولید آثاری زد که به بازسازی تصویری این انقلاب و آرمان‌هایش می‌پرداخت.‌Dennis Hopper با ساخت فیلم Easy Rider یکی از مهم‌ترین اتفاقات این جریان را رقم زد. این فیلم با نگاه به زندگی دو جوان دهه ۶۰ که پوشش و رفتاری منطبق با این جریان دارند، کمک به جلب توجه به این جریان و تاثیرات آن بر جامعه کرد. این فیلم جاده‌ای، با گذر از کنار تظاهرات‌ها و راهپیمایی‌ها و هم‌نشینی با جمع هیپی‌های مسافر تصویر خوب و درستی از این جریان و فرهنگ همراهش را ارائه می‌دهد.

Blow Up ساخته‌ی michelangelo Antonioni  یکی دیگر از فیلم‌‎هایی است که در روایت و طراحی لباس متاثر از این انقلاب ضدفرهنگ به شمار می‌آید.‌Taking Woodstock اثر Ang Lee نیز، که مشخصا به فستیوال موسیقی و هنر woodstock، یکی از مهمترین رویدادهای این انقلاب اشاره دارد، با نگاهی جزئی نگر به زیبایی لباس‌ها و ویژگی‌های فرهنگی این جریان را به تصویر کشیده است.

اما شاید جذاب ترین اشاره‌ها به این جریان در سینمای چندین دهه بعدتر رخ می‌دهد، زمانی که کارگردانان برای به تصویر کشیدن دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، قبل از هرچیز به سراغ فشن این دهه و طراحی لباسی منصوب به آن زمان می‌روند. queen’s gambit یکی از بهترین سریال‌هایی است که برای به تصویر کشیدن ۱۹۶۰، لباس‌هایی برای کاراکترها طراحی کرده که مشخصا منطبق بر لباس‌های انقلاب ضدفرهنگ هستند. استفاده از کلاه‌ها و سربند برای کاراکتر بث نیز یکی از بارزترین این مشخصه‌هاست.

شاید یکی از دلایل مهمی که لباس‌های این جریان و جنبش اجتماعی از مشخصه‌های خاصی برخوردارند و تاثیرات خود را تا دهه‌های بعدی نیز گذاشته‌اند، همراهی برندهای مهم طراحی لباس با آن بوده است. اینکه برندی همچون Biba یادآور دهه‌ی ۶۰ و مستقیما جریان انقلاب ضدفرهنگ است نشان‌دهنده هوشمندی و وابستگی این برند به کنش‌های اجتماعی است. برند Biba که با پالت‌های ملایم خاکی و قهوه‌ای رنگ به ظاهری لندنی معروف بود، یکی از اولین برندهایی بود که نسبت به این جریان واکنش نشان داد؛ علاوه بر اینکه به دلیل قیمت نسبتا پایین لباس‌هایش در دسترس همگان قرار داشت که این منجر به استقبال بیشتر مردم از آن شد.

Ossi Clark  که با طراحی لباس هنرمندانی چون Beatles ،Rolling Stones و Twiggy به شهرت رسید، با کم کردن قیمت لباس‌هایش و استفاده از پارچه‌هایی در دسترس‌تر امکان استفاده برای عموم مردم را فراهم کرد تا هرچه بیشتر با این جریان همراه باشد.

پیراهن‌های دامن کوتاه Mary Quant نیز که توسط خود او برای اولین بار با عنوان mini skirt شناخته شدند، یکی از مشخص‌ترین پوشش‌های دهه ۱۹۶۰ است که همراه با آرایش سنگین، مژه‌های صنوعی و مدل موی پنج سانت بالاتر از گردن bob به شهرت رسید.

پیراهن‌های بلند و روسری و سربندهای Pucci با پارچه‌های طرح آبرنگی نیز یکی دیگر امضاهای لباس این دهه به شمار می‌آیند.

از ۲۰۲۱ به ۱۹۶۰

با وجود اینکه دهه ۱۹۶۰ و جریان انقلاب ضد فرهنگ امروز متعلق به پنج دهه قبل است، اما دنیای بدون مرز و زمان فشن، با نگاهی دوباره به این دوره، ترندهای زیادی را به دنیای کمد دنیای مد بازگردانده. همچون کت و شلوارهای زنانه، پیراهن‌های راسته‌ی عروسکی یا babydoll، لباس‌های سرتاسر پولکدوزی شده و براق و بلوز و شلوارهای ساتن که در ۲۰۲۱ جانی دوباره یافته‌اند.

صنعت مد و فمنیسم

قطعا، همه‌ی جریان‌ها و کنش‌های اجتماعی در بازه‌ی زمانی خود، تاثیراتی بر پوشش، نحوه‌ی معاشرت و در کل زندگی افراد یک جامعه دارند. اما اینکه تاثیرات این جریان تا دهه‌ها بعد پایدار باشد و منجر به شکل‌گیری و تولد اتفاقات نویی دیگر شود، کمتر رخ می‌دهد. جریان انقلاب ضدفرهنگ ۱۹۶۰ نه تنها بر فشن و موسیقی بلکه بر دیگر هنرها نیز تاثیرات بسیاری داشت که خود زمینه ساز جریان‌هایی دیگر همچون پاپ آرت در دهه ۹۰ بودند. شاید حتی اگر این انقلاب ضدفرهنگی رخ نمی‌داد، زمینه برای جنبش‌های امروز همچون me too و black lives matter ایجاد نمی‌شد. به هر حال، بازنگری تاریخ منجر به دستیابی به خلاقیت‌های دوباره و تولد فرهنگ‌های نوین می‌شود.